Wrzosy - ostatni oddech lata

Mój artykuł

Cisza wokół, ostatnie ciepłe promienie słońca i wokół nas morze niepozornych a jakże przepięknych subtelnych krzewinek mieniących się barwami od bieli przez  pastelowe róże aż do intensywnego fioletu i koloru czerwonego wina… Tak to mowa o wrzosowisku.



  











Takie marzenia łatwo spełnić posiadając   chociażby maleńki ogródek, a przy odrobinie chęci także projektując kącik składający się z kilku donic na balkonie. Te rośliny są bardzo mało wymagające i bardzo wdzięczne w uprawie jeżeli pozna się ich wymagania i zapewni odpowiednie pH podłoża.

Co lubi wrzos?

Łacińska nazwa wrzosu Calluna vulgaris pochodzi od greckiego słowa kallýno, co oznacza m.in. upiększanie. Nikt zatem nie powinien mieć wątpliwości, jaki efekt osiągnie, jeśli posadzi w ogrodzie wrzosy. Wrzos pospolity ma niewielkie wymagania glebowe - ta zimozielona, gęsto rozgałęziona krzewinka zasiedla zwykle gleby piaszczyste, tak więc podłoże musi tylko być przepuszczalne i o kwaśnym odczynie. W naturalnym środowisku rośnie w widnych sosnowych borach i na ich skrajach. Szybko się rozprzestrzenia, dzięki temu, że ma łatwo korzeniące się pędy i produkuje dużo nasion. Jest bardzo odporny na mróz, upał i suszę. Rezultatem tych zdolności przystosowawczych do trudnych warunków jest m.in. to, że występuje w całej Europie z wyjątkiem obszaru śródziemnomorskiego. W Szkocji, gdzie wrzosowiska pokrywają rozległe kamieniste wzgórza, stał się roślinnym symbolem tej krainy. Rośnie też w całej Polsce. Naturalne wrzosowiska mają u nas powierzchnię od kilku arów do 100 ha.

Jaką odmianę wybrać?

Rodzaj Calluna jest nietypowym, ponieważ reprezentuje go tylko jeden gatunek - wrzos pospolity (Calluna vulgaris). Ale to wcale nie oznacza, że nie mamy w czym wybierać! W uprawie szkólkarskiej jest już obecnie około 300 odmian.Jest ich ogromna różnorodność: odmiany dzielimy na nisko rosnące wysokości 15-25 cm, średnie wys. 30-35 cm i wysokie rosnące do 40-60 cm wysokości. W naturalnych warunkach stare wrzosy mogą  osiągać wysokość 60-70 cm. Liście są nie tylko zielone. Mogą być szare, żółte, pomarańczowe, a u niektórych odmian (zwłaszcza zimą) niemal czerwone. Jedne odmiany zakwitają już w lipcu, inne później - we wrześniu, październiku i kwitną cały listopad . Starannie dobierając rośliny zapewnimy sobie kwitnienie wrzosowiska nawet do pięciu miesięcy. Kwiaty mogą być pojedyncze, pełne lub pączkowe, czyli takie, których pąki w ogóle się nie rozwijają, przez co owady nie mają dostępu do ich wnętrza. Te odmiany nie są zapylane i kwitną przez dwa, a nawet trzy miesiące. Koloryt wrzosów obejmuje całą gamę barw i odcieni: od bieli przez fiolet i róż do ciemnej czerwieni.

Przygotowanie gleby

Wrzosowisko można łatwo i szybko założyć także w już funkcjonującym, starszym ogrodzie. Wystarczy przecież kawałek trawnika lub miejsce pomiędzy dorosłymi sosnami, świerkami.  Najpierw wyznaczamy jego obrys. Najlepiej, gdy będzie to nieregularny kształt o łagodnych liniach brzegowych. Zdejmujemy darń i przekopujemy glebę na głębokość jednego szpadla  jednocześnie dodając dużo kwaśnego torfu (ok. 25 l na 1 m).  Na glebach ciężkich miejsce przeznaczone pod wrzosowisko trzeba zdrenować stosująć prosty zabieg tzn. wystarczy wysypać 10-centymetrową warstwę żwirui na niej formujemy łagodne wzniesienie z rodzimej gleby wymieszanej z torfem. Tak przygotowane stanowisko należy pozostawić przynajmniej na kilka dni, aby ziemia samoistnie osiadła.

Tworzenie kompozycji 

Wrzosy najlepiej sadzić w towarzystwie innych gatunków, które lubia kwasne podłoże takich jak sosny, azalie, rododendrony. Efekt barwnego dywanu uzyskamy zestawiając kępy po kilka lub w dużych ogrodach po kilkanaście sztuk jednej odmiany. Warto przed sadzeniem poustawiać je w doniczkach w miejscu przyszłego naszadzenia, przyjrzec się z kilku stron aby ocenić czy jest dobrze zakomponowane kolorystycznie i ewentualnie dokonać zmian. Liczba roślin na 1 m2 wrzosowiska zależy od siły wzrostu odmiany oraz od tego, jak szybko chcemy się cieszyć efektami tzw. dojrzałego ogrodu.Wrzosów nie wolno  sadzić za gęsto. Optymalna liczbę roślin na 1 m2 dla różnych odmian wach się od 9 szt.(dla roślin o wys.ok.30 cm) do 15 szt..(dla roślin o wys.ok.10 cm). Po posadzeniu grunt wokół roślin przykrywamy przekompostowaną korą sosnową. Warstwa kory zabezpiecza glebę przed rozwojem chwastów, przemarznięciem zimą, wysuszeniem latem i dodatkowo zakwasza środowisko co jest dla wrzosów korzystne. Utrzymanie wilgoci w podłożu jest  bardzo ważne, ponieważ  ogranicza ono podlewanie wrzosowiska, a często podlewane wilgotne krzewinki są atakowane przez szarą pleśń.
Na stanowiskach naturalnych wrzosy żyją do 20 lat, ale w ogrodzie żywotność wielu odmian jest krótsza. Bez właściwej pielęgnacji ogranicza się do pięciu, sześciu lat.

Rozmnażanie
Wrzosy rozmnazamy przez sadzonki wierzchołkowe lub odkłady. Myślę jednak, że jest to zabawa dla bardzie zaawansowanych ogrodników.
Cięcie
Sukcesem do utrzymania  ładnego, zwartego zdrowego wyglądu wrzosowiska jest coroczne cięcie roślin. Wrzosy przycinamy co roku, w kwietniu. Pędy ścinamy tuż pod kwiatostanem, dzięki czemu wybijają się nowe przyrosty a rosliny zagęszczają się.
Podlewanie i nawożenie
Wrzosy podlewamy umiarkowanie, tak by gleba była stale lekko wilgotna, szczególnie systematycznie w okresach suszy. Najlepiej podlewać miękką wodą, deszczówką. Wrzosy nie znoszą nadmiaru wilgoci, który łatwo prowadzi do chorób grzybowych. Nawożenie wieloskładnikowym nawozem mineralnym, najlepiej wolno działającym. Wrzosy nie lubią zbyt intensywnego nawożenia, stosujemy więc najniższe zalecane dawki.
Choroby i szkodniki
Wrzosy rosnące w ciepłych i zbyt wilgotnych warunkach mogą być porażane przez choroby grzybowe - szarą pleśń, fytoftorozę i zgniliznę korzeniową.

Zestawianie wrzosów z innymi roślinami

Wrzosy świetnie się komponują z innymi roślinami wrzosowatymi - wrzoścami, andromedami, dabecjami. Ładnie wyglądają w towarzystwie różaneczników, azalii, pierisów i kalmii. Biorąc wzorce z naturalnego środowiska gdzie występują wrzosy  warto im dodać do towarzystwa ozdobne trawy. Na naturalnych wrzosowiskach rosną m.in. szczotlicha sina i trzcinnik piaskowy. Nieodłącznym elementem wrzosowego krajobrazu powinny być sosna pospolita, jałowiec pospolity i brzoza brodawkowata. W dużym ogrodzie  można posadzić odmiany silniej rosnące, w małym -  formy karłowe. W związku z faktem, iż prawdziwa gra kolorów na wrzosowisku rozpoczyna się dopiero od lica, to miejsce to warto wzbogacić w kwitnące na wiosnę wrzośce lub  byliny takie jak wiosenne sasanki, letnie przetaczniki kłosowe i jesienne karłowe astry i rozchodniki okazałe.

 Balkony i tarasy

Wrzosy nadają się także do uprawy w dużych pojemnikach, np. w kompozycji z iglakami lub innymi roślinami lubiącymi kwaśne podłoże. Odmiany długo kwitnące (pączkowe) umieszczone w wiklinowych koszykach czy drewnianych skrzynkach mogą dekorować tarasy, balkony, werandy, parapety okienne lub schody do domu przez długi jesienny czas.